Để ứng tuyển thành công vào một chương trình tiến sĩ (Ph.D.), bạn cần phải hiểu rõ những yêu cầu nhà tuyển sinh đặt ra và phải có sự chuẩn bị nhất định cho những yêu cầu đó. Vậy nên, để có một hồ sơ chất lượng, bạn cần phải nắm rõ bức tranh tổng quan về quá trình nộp đơn và đặt ra những mốc thời gian cụ thể để hoàn thành bộ hồ sơ của mình đúng hạn và hiệu quả. Bài viết lần này của VA Insight sẽ giới thiệu với bạn đọc những cột mốc thời gian cần được chú ý cho quá trình nộp đơn tiến sĩ. Để bạn đọc dễ hình dung và theo dõi, bài viết này lấy thời điểm hạn chót nộp đơn (thông thường là vào tháng 1 đến tháng 2 trong năm nếu bạn muốn nhập học vào tháng 8 năm đó) làm mốc thời gian chính và các mốc thời gian khác sẽ được xoay quanh thời gian này.
Giai Đoạn 1: Định Hướng Tương Lai
Đối với sinh viên, đây là giai đoạn quyết định sự nghiệp sau khi ra trường và nên bắt đầu vào cuối năm 2 đại học. Thời điểm này, bạn nên bắt đầu tìm hiểu những cơ hội việc làm hay tiếp tục lên bậc cao học. Còn đối với những bạn đang có việc làm, giai đoạn này thường sẽ nằm vào khoảng 2 năm trước khi bạn nộp đơn. Nếu như việc học tiến sĩ là một trong những lựa chọn mà bạn đang cân nhắc, đây là thời điểm bạn tìm hiểu về những đặc điểm của chương trình tiến sĩ cho ngành học mà bạn quan tâm. Bạn có thể tìm hiểu thêm về cấu trúc chung của chương trình tiến sĩ tại đây (link bài viết Dec 2019 của anh Linh). Ngoài ra, bạn cần phải đặt những câu hỏi liệu bản thân có phù hợp với sự nghiệp nghiên cứu hay liệu bản thân có khả năng theo đuổi học thuật thêm 5 năm nữa hay không. Học tiến sĩ không phải dành cho tất cả mọi người, và bạn chỉ có thể thành công nếu như bạn hiểu rõ những đặc điểm cũng như là có sự yêu thích cho chương trình học. Đây chính là khoản thời gian để bạn tìm hiểu những điều này.
Giai Đoạn 2: Chuẩn Bị Và Cải Thiện Hồ Sơ Cá Nhân
Giai đoạn này bắt đầu ngay sau khi bạn quyết định được hướng đi tương lai của mình, và bạn nên bắt đầu giai đoạn này càng sớm càng tốt. Thông thường, giai đoạn này kéo dài từ 1 đến 2 năm trước hạn chót nộp đơn, và đây là giai đoạn quan trọng nhất quyết định khả năng được nhận của thí sinh. Đối với chương trình tiến sĩ, kinh nghiệm nghiên cứu là một yếu tố chủ chốt mà hội đồng tuyển sinh rất quan tâm. Vậy nên, đây là giai đoạn thí sinh cần phải tìm cơ hội tham gia các hoạt động nghiên cứu ở trong khoa hoặc ở các công ty. Bạn chỉ nên gắn bó với 1 số ít những dự án nghiên cứu mà bạn thật sự cảm thấy thích và đầu tư nhiều thời gian vào những dự án đó để có thể đạt được những tiến triển tích cực trong công việc thay vì tham gia thật nhiều dự án nhưng lại không có đủ thời gian đầu tư vào những dự án đó và không tạo ra kết quả tốt.
Trong giai đoạn này, bạn cũng nên bắt đầu tìm hiểu về những trường và chương trình mà bạn muốn theo học. Bạn có thể tham khảo trên trang web các trường để biết rõ hơn về những hoạt động nghiên cứu đang diễn ra, cũng như là những yêu cầu về mặt học thuật để nộp đơn vào trường. Bạn cũng có thể tham khảo với các giáo sư trong trường cũng như là các anh chị đi trước để biết rõ hơn về những chương trình phù hợp cho bản thân. Nếu bạn đang là sinh viên, bạn cần chú ý đến những yêu cầu về điểm số và các lớp đã học để được nộp đơn, bởi vì bạn sẽ cần phải đăng ký học những lớp còn thiếu hoặc cố gắng cải thiện điểm số nếu bạn chưa đạt được những yêu cầu này. Ngoài ra, đây là thời điểm bạn nên bắt đầu làm quen và ôn thi GRE để có kết quả tốt nhất. Bạn có thể tham khảo những thông tin về kỳ thi GRE tại đây (link 2 bài viết GRE của Bách).
Giai Đoạn 3: Hoàn Thiện Hồ Sơ, Xin Thư Giới Thiệu, Và Nộp Đơn
Giai đoạn này bắt đầu khoảng 6 tháng trước khi nộp đơn, và thời điểm này bạn đã nên hoàn thành những bước chuẩn bị đã nêu ở mục trên. Những yếu tố bạn cần quan tâm ở trong giai đoạn này là xin thư giới thiệu, viết bài luận, cải thiện điểm GRE nếu cần, và điền hồ sơ để nộp cho các trường. Việc xin thư giới thiệu và viết bài luận thông thường sẽ mất khoảng 2-3 tháng, nhưng bạn nên bắt đầu hai việc nêu trên càng sớm càng tốt trong giai đoạn này để có đủ thời gian giải quyết những sự cố ngoài ý muốn. Bạn có thể tham khảo những lưu ý về thư giới thiệu tại đây (link bài viết về thư GT của Bách).
Một điều cần lưu ý trong giai đoạn nộp đơn là mỗi trường sẽ có một hệ thống nộp đơn khác nhau, vậy nên nếu bạn quyết định nộp đơn vào nhiều trường thì bạn nên tạo một bảng thống kê để dễ dàng theo dõi quá trình của bản thân. Bạn cũng nên gửi một bản sao của bảng thống kê này đến các giáo sư viết thư giới thiệu cho bạn để họ nắm được những trường bạn nộp đơn và hạn chót của từng trường.
Ví dụ của một bảng thống kê cho việc nộp đơn cao học. Thông tin cơ bản nên có bao gồm tên trường, hạn chót nộp đơn, và trạng thái hồ sơ của bạn (đã nộp hay chưa) và những phần liên quan như điểm GRE và thư giới thiệu.
Việc điền hồ sơ nộp đơn cho từng trường nhìn chung là khá đơn giản, nhưng nếu bạn nộp đơn nhiều trường thì việc lặp lại những thao tác nộp đơn có thể sẽ tốn nhiều thời gian. Vậy nên, nếu được, bạn hãy nên bắt đầu điền hồ sơ thật sớm. Ngoài ra, nếu bạn học cử nhân ở Việt Nam hay các quốc gia sử dụng ngôn ngữ không phải tiếng Anh, thì bạn hãy nhớ dịch công chứng bảng điểm của mình để nộp cho trường. Khi hồ sơ đã điền xong, bạn hãy nhấn nút “submit” và chờ đợi kết quả thôi.
Giai Đoạn 4: Nhận Kết Quả Và Chọn Trường
Chúc mừng bạn đã được nhận vào chương trình học mình mong muốn. Giai đoạn khó khăn nhất trong quá trình nộp đơn đã trôi qua, và bạn đã được thảnh thơi hơn một chút. Tuy nhiên, vẫn có một số điều bạn cần lưu ý trong giai đoạn này. Những trường nhận bạn sẽ gửi lời mời tham dự Recruitment Weekend (tạm dịch là tuần lễ tuyển sinh). Đối với các sinh viên đang học tập và làm việc tại Mỹ, đây là cơ hội rất tốt để bạn tìm hiểu sâu hơn về các lĩnh vực nghiên cứu và các giáo sư hướng dẫn tiềm năng tại trường đó. Nếu bạn đang học tập và làm việc ở ngoài Mỹ, việc tham dự trực tiếp Recruitment Weekend là khá khó khăn, vậy nên bạn có thể thỉnh cầu trường đại học tổ chức hoạt động này thông qua mạng internet.
Sau khi bạn đã tìm hiểu rõ hơn về các trường mình được nhận vào, việc cuối cùng bạn cần làm là chọn nơi mình sẽ theo học trong 4-5 năm tới. Bạn có thể tham khảo những yếu tố để chọn trường tại đây (link bài viết chọn trường của anh Hoàng). Sau khi đã quyết định, bạn cần thông báo sự lựa chọn của mình cho trường trước ngày 15/04. Bạn hãy nhớ thông báo quyết định của mình cho cả những trường đã nhận bạn nhưng bạn sẽ không theo học nhé.
Đây là bốn giai đoạn cơ bản trong quá trình nộp đơn vào chương trình tiến sĩ tại Mỹ. Chúc các bạn thành công.
